Breane i Noreg vert tynnare og brefrontane fortset å smelte tilbake

I Innlandet har ni målte brear i gjennomsnitt smelta tilbake 29 meter i år. Dei siste 10 åra har disse breane trekt seg tilbake i gjennomsnitt 173 meter. Størst tilbakegang hadde Bøverbrean på Sognefjellet i Lom med 82 meter i år og 245 meter siste 10 år.

Hellstugubreen i Jotunheimen fekk meir enn normalt med snø i vinter medan smeltinga i sommar var mykje større enn normalt. Dermed vart massebalansen negativ også i år. Sidan år 2000 har Hellstugubreen hatt eit underskot som tilsvarar at heile breen har vorte om lag 22 meter tynnare. Hellstugubreen smelta tilbake 18 meter i år, og fronten har trekt seg tilbake 248 meter dei siste 23 åra.

I tidligere Sogn og Fjordane har ti brear i gjennomsnitt trekt seg tilbake 29 meter i år og 226 meter dei siste 10 åra. Fronten til Nigardsbreen smelta tilbake 40 meter i år, og har trekt seg tilbake 461 meter på 10 åra. I Hurrungane i Vest-Jotunheimen har Styggedalsbreen smelta tilbake 30 meter i år og 164 meter dei siste 10 åra.

Ålfotbreen i Ytre Nordfjord fekk mykje mindre snø enn normalt i vinter, medan sommarsmeltinga var større enn normalt. Breen fekk dermed eit svært stort underskot i år. For Ålfotbreen er dette det tredje største underskotet sidan målingane starta i 1963. Massebalansemålingane på Nigardsbreen i Indre Sogn viste eit lite underskot i år. Der kom det om lag normalt med snø i vinter, medan sommarsmeltinga var større enn normalt. Massebalansemålingane har vist at Ålfotbreen har vorte om lag 25 meter tynnare sidan år 2000, medan Nigardsbreen har minka med om lag 5 meter. Den store forskjellen mellom disse breane skuldast hovudsakleg at Nigardsbreen ligg mykje høgare over havet enn Ålfotbreen.

I tidligere Hordaland har åtte målte brefrontar i snitt gått 14 meter tilbake i år. Størst tilbakegang hadde Bondhusbrea på vestsida av Folgefonna med 92 meter tilbake i år og 262 meter tilbake i løpet av dei siste 10 åra.

Rembesdalskåka på vestsida av Hardangerjøkulen fekk mindre enn normalt med snø i vinter, medan smeltinga i sommar var mykje større enn normalt. Massebalansemålingane viste dermed at breen har hatt eit stort underskot i år. Sidan år 2000 har breen hatt eit underskot som tilsvarar at heile breen har vorte 15 meter tynnare, og fronten til Rembesdalskåka har trekt seg tilbake 443 meter i løpet av disse 23 åra.

I Nordland har fem brear i gjennomsnitt smelta tilbake 23 meter i år. Dei siste 10 åra har dei fem brefrontane trekt seg tilbake 226 meter i gjennomsnitt. Medan fronten til Engabreen har trekt seg tilbake 78 meter i år, har to brearmar frå Okstindbreen i Hemnes endra seg lite det siste året.

Engabreen fekk omlag normalt med snø i vinter, men smeltinga i sommar var mykje større enn normalt. Massebalansemålingane på breen viste dermed at breen fekk eit stort underskot i år. Sidan år 2000 har Engabreen  hatt eit masseunderskot tilsvarande 8 meter is jamt fordelt over heile breen. Fronten til Engabreen har trekt seg tilbake 764 meter i løpet av disse 23 åra.

I Troms og Finnmark har fire målte brear i gjennomsnitt smelta tilbake 36 meter i år. Den største tilbakegangen hadde Langfjordjøkelen i Loppa med 66 meter i år og 360 meter i løpet av 10 år.  

Langfjordjøkelen i Loppa fekk meir snø enn normalt i vinter, men smeltinga i sommar var mykje større enn normalt. Dermed fekk breen eit stort masseunderskot i år. Sidan år 2000 har Langfjordjøkelen hatt eit masseunderskot tilsvarande 29 meter is jamt fordelt over heile breen. Fronten til Langfjordjøkelen har trekt seg tilbake 736 meter tilbake i løpet av disse 23 åra.

Massebalansen til ein bre er forholdet mellom kor mykje snø som legg seg på breen i løpet av vinteren og kor mykje snø og is som smeltar om sommaren. Sidan det snør mest på toppen av breen og smeltar mest nær brefronten, så er det massebalansen for heile breen sitt areal som er avgjerande.

Massebalansemålingar på bre handlar om å finne ut om breen blir større eller mindre i løpet av eit år. På slutten av vinteren måler vi snødjupet i mange punkt over heile breen, og måler tyngda av snøen i eitt representativt punkt. For å måle kor mykje snø og is som smeltar i løpet av sommaren borer vi ned aluminiumsstakar fleire stader på breen om våren. Om hausten måler vi kor mykje lengre stakane har blitt over overflata, og kan dermed rekne ut kor mykje snø og is som har smelta i løpet av sommaren. Ut ifrå punktmålingane reknar vi ut kor mykje snø som la seg på heile breen i løpet av vinteren, og kor mykje snø og is som smelta i løpet av sommaren. Forskjellen viser om breen har lagt på seg eller minka.

Brefrontmålingar set tal på korleis lengda og indirekte arealet til ein bre endrar seg. Vi har eit fast punkt framfor brekanten og måler avstanden frå punktet til brekanten i ei fast retning. Når vi kjem tilbake neste år måler vi avstanden frå punktet i den same retninga. Om avstanden til breen aukar, har brefronten trekt seg tilbake og breen minkar.

Bremålingane vert gjort i samarbeid med Statkraft, Siso Energi, Sunnhordland Kraftlag, Sogn og Fjordane Energiverk, Norsk bremuseum & Ulltveit-Moe senter for klimaviten, Fjellsenteret i Lom, og lokale observatørar.

NVE er nasjonal faginstitusjon i hydrologi. NVE overvakar alle former for vatn i Noreg. NVE har gjort massebalansemålingar tilbake til 1962 og frontmålingar sidan 1995.

Data og informasjon om norske brear finn du på https://www.nve.no/bre

Nokre resultat av massebalansemålingar i 2023 og gjennomsnitt for perioda 2001-2022 (22 år). m.v.e. står for meter vassekvivalentar som er snø og is omrekna til vatn.